- Πελαγονία
- Όνομα στην αρχαιότητα περιοχής στον Άνω Αξιό της δυτικής Μακεδονίας. Το όνομα αυτό οφείλεται στον Πελαγόνα, τον γιο του Αξιού. Η Π. προσαρτήθηκε στη Μακεδονία από τον Φίλιππο B’ στην κυριαρχία του οποίου παρέμεινε μέχρι τη ρωμαϊκή εισβολή. Π., μάχη της-. Μάχη μεταξύ του τότε αυτοκράτορα της Νίκαιας Μιχαήλ Παλαιολόγου, και του Δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ B’, που δόθηκε το 1259 στη δυτική Μακεδονία, στην περιοχή της Π. Στη σύγκρουση αυτή, όπου ήταν αντιμέτωποι οι δύο αρχηγοί των σημαντικότερων ελληνικών κρατών στην περίοδο της φραγκοκρατίας, νικήθηκε ο Δεσπότης της Ηπείρου, ο οποίος οργάνωσε συνασπισμό με σπουδαιότερους συμμάχους τους δύο γαμπρούς του, τον Γουλιέλμο Βιλλεαρδουίνο, πρίγκιπα της Αχαΐας, που πιάστηκε αιχμάλωτος στη μάχη, και τον Μαμφρέδη, βασιλιά της Σικελίας. Η επιτυχία του Μιχαήλ Παλαιολόγου είχε σημαντικότατες επιπτώσεις· ενώ ο Δεσπότης της Ηπείρου περιορίστηκε στις κληρονομικές του κτήσεις στην Ήπειρο και το πριγκιπάτο της Αχαΐας –το ισχυρότερο ως τότε φραγκικό κράτος της Ανατολής– άρχισε να παρακμάζει, ενισχύθηκε σημαντικά ο Μιχαήλ Παλαιολόγος, που, μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης (1261) και την επανίδρυση της αυτοκρατορίας, έγινε κύριος 3 οχυρών θέσεων στην Πελοπόννησο της Μάνης, της Μονεμβασίας και του Μιστρά, τις οποίες αναγκάζεται να του παραχωρήσει ο αιχμάλωτος Βιλλεαρδουίνος, για να επιτύχει την απελευθέρωσή του. Τα 3 αυτά κάστρα έγιναν ορμητήριο των Βυζαντινών για την ανάκτηση της Πελοποννήσου, η οποία θα έπαψε τόσο σημαντικό ρόλο στην τελευταία περίοδο της Bυζαντινής αυτοκρατορίας.
Dictionary of Greek. 2013.